Ölüme çıkarılan davetiye

ÖLÜME ÇIKARILAN DAVETİYE

Hayatım boyunca hiçbir zaman sigara bağımlısı olmadım. Bir dönem günde 8-10 adet kadar sigara tükettiğim olmuştur. Ancak, o dönemde de bir eğitimci olarak sigara içmeyi kendime yakıştıramıyordum. Okulun bahçesinde sigara içerken bir öğrenci yanıma yaklaşsa hemen elimdeki sigarayı avucumda saklıyor, onun karşısında sigara içmekten adeta utanıyordum. O dönemlerde kapalı mekanlarda da sigara içiliyordu. Bir kız öğrencimin sitemi hâlâ kulaklarımdadır. “Hocam, bir soru sormak için öğretmenler odasına giriyorum, sigara dumanından göz gözü görmüyor, dumanlar arasında sizi zor görüyorum.” Bilinçli bir öğrencinin bu sitemi üzerine söyleyecek bir söz bulamadım ve ona hak verdim.

     Sigara içtiğim dönemde de hep onu bir an önce bırakmayı düşünmüşümdür. Çünkü, ne kadar az tüketsem de onun sağlığıma zarar verdiğini hissediyordum. Uzun yıllar mide rahatsızlığı çekmiş ve bu yüzden sürekli tedavi olmuş biri olarak, sigaranın beni çok olumsuz etkilediğini somut bir şekilde görüyor ve huzursuz oluyordum. Zihinsel olarak bu meretten kurtulmaya kendimi hazırlamış olmama karşın nedense hep erteliyordum. O zamanlar Kadıköy Moda’da oturuyorduk. Kızım Esra, her zaman çok bilinçli, olgun bir genç olarak kötü alışkanlıklara karşıydı. Özellikle sigara onun hiç tahammül edemediği bir şeydi. Birçok kez bana sigarayı terk etmemi, onun sağlığımı olumsuz etkilediğini söylemişti. Esra liseye, Burak da Doğuş ilköğretim okuluna gidiyordu. Bir akşam, yemeğimizi hep birlikte yedikten sonra canım sigara içmek istedi. Sigara paketini bıraktığım yerde bulamayınca o sırada yakınımda olan Esra’ya paketi görüp görmediğini sordum. Görmediğini ve yerini de bilmediğini söyledi, yalnız bana cevap verirken yüzünde, yalan söylediğini çağrıştıran bir ifadeyi fark ettim. Paketi onun sakladığını anlayıp , “ Tamam kızım, vermek istediğin mesajı aldım; inşallah ilk fırsatta sigarayı bırakacağım, fakat şu anda canım bir sigara içmek istiyor. Lütfen sigaramı verir misin?” dedim. Kızım ısrarla sigaranın yerini bilmediğini ve veremeyeceğini söyleyince ben de sinirlenip öfkeyle dışarıya çıktım. Yakındaki bir bakkaldan bir paket sigara alıp bir tane yaktım. Sigarayı içip eve döndüm. Kapı zilini çaldım, karşımda ağzında bir sigara ile bana bakan kızımı görünce şaşırdım.” Bu da ne demek oluyor? “dediğimde aldığım cevap beni derinden etkiledi. Kızım, “Baba, bu sigara o kadar güzel bir şeyse bundan sonra ben de sigara içmeye karar verdim.” Henüz lise çağındaki kızımın bu güzel ve bilinçli davranışı üzerine ben de sigarayı bıraktım. O günden bugüne benim yaşamımda sigaranın hiç yeri yok. Daha doğrusu kızımın bu örnek davranışı, benim sağlığımı korumama yardımcı oldu.

     Rahmetli babam da uzun yıllar sigara bağımlısı olarak yaşadı. Günde iki pakete yakın sigara içerdi.  O zamanlar filtreli sigara da yoktu. Filtresiz Bafra ve Yenice sigaralarını içmekten parmakları ve bıyıkları sapsarı olmuştu. Terzi dükkanında ben de ona yardım ederken yoğun sigara dumanından rahatsız oluyor, adeta nefes almakta güçlük çekiyordum. Fakat, nasıl olduysa birden karar verip, iradesi sayesinde sigarayı terk etti.

   Bu yazımı yazmaktaki amacım, sigaranın zararları hakkında bilgi vermek, bu alışkanlığın hem kendi sağlığımıza, hem ekonomik yönden bütçemize ve  hem de çevremize ne gibi olumsuzlukları olduğunu anlatmak değil. Artık iletişim çağındayız. İnternette Google amcamız bizi her konuda bilgilendiriyor sağolsun. Ben, ülkemin insanlarını, gençlerimizi, çocuklarımızı ne kadar büyük bir tehlikenin beklediğini bir nebze olsun gözler önüne sermek istedim. Bu konuda fazla ayrıntıya da girmek istemiyorum.

  

 Yapılan istatistikler, gelişmiş ülkelerde sigara tüketiminin azaldığını, gelişmemiş ülkelerde ise arttığını ortaya koymakta. Ülkemizde son on yıl içinde sigara tüketimi % 52  oranında artmış. Bu oran bizi dünyada Pakistan’dan sonra 2. Sıraya yükseltmiş. Bu süratle devam edersek çok uzun sürmez Dünya birinciliğini elde ederiz. Bu başarımızla (!) ne kadar dövünsek azdır, diye düşünüyorum. Uygar uluslar, sigara tüketimini minimuma indirirken, biz bu konuda ne kadar ilkel ve geri kalmış bir toplum olduğumuzu ortaya koyuyoruz.

            Kızımız akademik kariyerini yurt dışında yaptığı  için bugüne dek birçok kez Şikago’ya  gittik. Ben genellikle gittiğim yerlerdeki insanları, onların davranışlarını, toplumsal ilişkileri gözler ve kendi ülkemin insanlarıyla karşılaştırırım. Amerika’da insanların sigara tüketimini en alt düzeye indirdiğini söyleyebilirim. Zaten kapalı yerlerde sigara içilmemesi kuralına harfiyen uyuyorlar. Evlerde de sigara içilmesi mümkün değil. Tavandaki sensör, sigara içildiğinde hemen devreye giriyor ve alarm çalıyor. Tabii çevredeki yangın telaşı, itfaiye ve polisin gelmesi ile ortalık bir anda karışıyor. Kızımın evinin karşısındaki Starbucks kafeye gidip kahvemizi yudumluyorduk. Oradaki yaşlı bir Türk’ten başka hiç kimse dışarı çıkıp sigara içmiyor, herkes kahvelerini yudumlayıp sohbet ediyor veya bilgisayarıyla meşgul oluyordu. Bazen ara sokaklarda zencilerin sigara içtiklerini görüyordum.

           Gelişmiş ülkelerin aksine benim ülkemde eğitim düzeyi yükseldikçe sigara içme oranı da yükselmekte. Görev yaptığım lise ve üniversitelerde kız ve erkek öğrencilerin çoğunun sigara bağımlısı olduğunu görüyordum. Bindiği son model lüks otomobilinin küllüğünü çıkarıp yola savuran eğitimli (!) öğrencilerimizle ne kadar gurur duysak azdır. Bir kız öğrencimi okula annesi son model cipiyle  getirirken okulun önüne kadar ikisinin ağzında da birer sigara yanıyordu. Gençler, bulundukları ortamda sigara ve alkol kullanımı konusunda birbirlerinden çok etkileniyorlar ve bu ortam onlarda alışkanlık haline dönüşüyor.

         Ben bir yandan eğitimci olmanın verdiği dürtü ve biraz da yaşlanmanın verdiği cesaretle son zamanlarda yolda sigara içen gençlere, öğrencilere müdahale etmeye, onları uyarmaya başladım. Sırtında forma, kolunda çanta ile okulun dışında sigara içen öğrencileri gördüğümde onları, sigaraları atmaları konusunda uyarıyorum. Bugüne kadar, genellikle gençler, ses tonum ve ciddiyetimden benim hoca olduğumu anlayıp sigaralarını söndürüyorlardı. Halbuki  bana  “Sen kim oluyorsun ve bize ne karışıyorsun?” deyip sigara içmeye devam etseler, yapılacak hiçbir şey kalmaz. Bu konuda geçtiğimiz günlerde başımdan geçen bir olayı sizlerle paylaşmak isterim. Oğlumun Kadıköy Moda’da oturduğu evden çıkıp çarşıya doğru yürüyordum. Caferağa Spor Salonunun önünden geçerken, yolun kenarında biri kız biri erkek iki genç sigara içiyorlardı. Kravatlı, formalı iki gencin öğrenci olduklarını anlayıp yanlarına yaklaştım ve “ Atın bakayım o sigaraları!” dedim. Erkek olan genç hayretle yüzüme bakıp , “Pardon, niçin atacakmışız?” diye cevap verince, ben “ Bir de öğrencisiniz. Uluorta  sigara içmek size hiç yakışıyor mu?” deyince gülerek ne cevap verse beğenirsiniz: “ Hocam, biz öğrenci değiliz. Tiyatrocuyuz. Burada ATV’nin okul dizisinde öğrenci rolü oynuyoruz.” Çok şaşırdığımı ve  bozulduğumu belli etmemeye çalışarak onlara : “ Olsun, çok gençsiniz. Yine de siz sigara içmeyin; ciğerlerinize yazık.” diyerek yanlarından ayrıldım. Demek ki neymiş, her sakallıyı deden sanmayacakmışsın.

        

 Maalesef ülkemizde yasak olmasına rağmen kapalı mekanlarda da sıklıkla sigara tüketiliyor. Türk insanı çok cesur olduğunu bu konuda da kanıtlıyor. Çevresindekilere aldırmadan sigaralarını tüttürüyor. Son günlerde sıklıkla gördüğüm bir şey de taksi ve minibüs şoförlerinin, toplu ulaşım araçlarında sigara içmek yasak olmasına rağmen, yaşlı,kadın, çocuk, hasta hiç umurunda olmadan sigara içmeleri. Birkaç kez uyarmaya çalıştım. “ Sen benim günde kaç saat çalıştığımı biliyor musun? Beğenmediysen hemen atla dışarı veya kendi arabanla git.” şeklinde küstahça cevaplar aldım. Beni en çok üzen ve endişelendiren de, minibüsteki yolcuların hiç ses çıkarmayıp beni yalnız bırakmaları. Nedense koyun gibi bir toplum olduk, meydanı magandalara, kaba ve küstah yaratıklara bırakıyoruz.

 Eskiden bizim toplumumuzda erkekler daha çok sigara içer, kadınlar ve genç kızlar pek içmezdi. Hele bayanların sokakta sigara içmeleri hiç görmediğimiz veya çok nadir rastladığımız hallerdi. Bunu kadın erkek eşitliği olarak değerlendirip “ Aman canım, ne olacak işte, erkek egemen toplum anlayışı. Erkek içerse normal, kadın içerse tuhaf. Olur mu böyle ?” diye düşünmeyin lütfen. Nedense bizim kültürümüzde alkol ve sigara tüketimi erkeğe yakıştırılır. Erkek rakı içip sarhoş olursa bu ona yakışır, ama kadının sarhoş halini düşünmek dahi korkunç. Benim tanıdığım özellikle kırsal kesimden ve eğitimsiz  bazı babalar var. Bunların  içki masasında minicik erkek çocuklarının eline rakı kadehi tutuşturup, bir de sigara verip fotoğraflarını çektiğine ve “ Maşallah benim arslanım koca adam olmuş!” diyerek gururla seyrettiklerine kaç kez şahit olmuşumdur. Ama son zamanlarda bu kültürümüzün giderek değiştiğini, artık bayanların da sokakta, kapalı mekanlarda gayet rahat sigara içtiklerini görüyoruz. Eeeee ne diyelim, kadın erkek eşitliği bu olsa gerek. Ben, hele hamile bayanların fosur fosur sigara içmelerine hiç tahammül edemiyorum. Bu nasıl bir annelik anlayışı? Bir insan, karnındaki yavruya bu vahşeti nasıl layık görebilir? Onun sağlığını nasıl böyle riske atabilir? Çocuk doğduktan sonra da hem anne ve hem de babanın sigaralarının esiri haline gelir. Bu insanoğlu bazen en korkunç yaratık haline dönüşebiliyor. Ne hakkınız var onları, çevrenizi zehirlemeye?

      İlk çağlardan günümüze insanoğlunu esir alan, ölümcül hastalıklara neden olan, bağımlı olduktan sonra kolay kolay terk edilemeyen sigara ile ilgili yazılıp söylenecek o kadar söz var ki.. Bu konuda anne ve babalara , biz eğitimcilere, medyaya, sağlıkçılara, tüm kurumlara büyük görevler düşüyor. Sabırla, inatla, umudumuzu yitirmeden çağımızın en korkunç iptilası olan sigara bağımlılığıyla mücadele edebilmeyi diliyorum. Yüce Allah’ın “ Eşref-i Mahlukat” olarak yarattığı insanoğlunun, aklını, mantığını ve iradesini kullanarak her türlü zararlı alışkanlıktan kurtulabileceğine inanıyorum.